Mum yanınca niçin geriye bir şey kalmıyor?
Gerçi şimdi elektrikler kesilince otomatik olarak devreye giren lambalar, hatta jeneratörler var ama mum hayatımız boyunca evimizin demirbaşıolmuştur. Onuo kadar hayatımızın olağan bir parçasıolarak algılamışızdır ki, fitiline bir kibrit
çaktığımızda onun nasıl yandığını, yandıkça katıkısmının nereye gittiğini düşünmeyiz bile.
Tarihi çok eskiye uzanan mum ışığının adeta büyülü bir gücü vardır. İnsanda romantik duygular uyandırdığıgibi, tüm dinlerde ruhani bir yeri de vardır. Ayin
ve adakların vazgeçilmez malzemesidir. Mum tarihin ilk icatlarından biridir. Mısır'da ve Girit adasında milattan 3000 yıl önceden kalma mumlar
bulunmuştur ama en yaygın kullanışıortaçağda Avrupa'da olmuştur. Tarihi bu
kadar eski olup da günümüzde de popülaritesini yitirmeyen ve çok yaygın olarak kullanılan başka hiçbir şey yoktur.
Aslında mumun yapısıçok basittir ama yanma mekanizmasıo kadar basit değildir. Mumun yapısında iki ana eleman vardır. Birincisi yakıt görevini gören, bir çeşit balmumu, ikincisi de emici özelliği olan bir çeşit sicim, yani fitil. Fitilin emici özelliği çok önemlidir. Çünkü mumun yanma sırrıburada gizlidir. Bu özellik gaz lambalarının fitillerinde de vardır ve onlar da aynıprensiple çalışırlar.
Elinize herhangi bir sicim alıp ucundan su dolu bir kaba daldırdığınızda suyun sicim tarafından emildiğini ve suyun sicim boyunca yukarıçıktığınırenginin koyulaşmasından anlayabilirsiniz. İşte fitil de mumun üst kısmında alevden dolayıeriyen balmumunu emerek üst kısmına taşır ve bu bölgede yanmanın devamınısağlar, yani burada asıl yanan ve ışığıveren fitil değil balmumunun kendisidir.
Parafin balmumlarıham petrolden yapılır, yani koyu bir hidrokarbon olup iyi bir yanıcıdırlar. Çakmağıçakıp fitili tutuşturunca, mumun en üst tabakasının da erimesine ve dolayısıyla mekanizmanın çalışmaya başlamasına sebep olursunuz. Fitil, bu erimişbalmumunu yukarıaleve doğru taşır, balmumu alevin sıcaklığında buharlaşır ve tutuşur. Yanan şey aslında mumun katıkısmıolduğundan mum tümüyle yanıp bittiğinde geriye pek bir şey kalmaz.
Mum yapmada en çok arıbalmumu, benzin üretiminde petrolden çıkan bir yan ürün olan parafin veya bitkisel ve hayvansal yağlardan yapılan 'stearin' kullanılır. Günümüzde en fazla kullanılan mumlar bunların karışımıile elde ediliyor. Mumlar çekme yöntemi ile, dökülerek veya pres edilerek yapılıyor. Her şey tamamlandıktan sonra boya banyolarına sokulurlar ve en sonunda da parlaklık kazandırmak için soğuk suya daldırılırlar
