Bozuk paraların kenarları niçin tırtıllıdır?
Özellikle kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar altın ve gümüşiçeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi, o devirde de bulunan bazıdüzenbazlar, bu
paralarıkenarlarından kazıyarak, çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor, parayıda tekrar kullanabiliyorlardı.
O devirlerde tüccarlar, parayıtartıyorlar ve ağırlığıeksikse kabul etmiyorlardı. Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para kataloglarında dikkat ederseniz, paraların büyük bir kısmının tam yuvarlak olmadığınıgörürsünüz.
Bu sorunu çözmek ve halkıeksik paraya karşıkorumak için bozuk paraların kenarlarıtırtıllıyapılmaya başlandı. Bu tırtıllar sayesinde paranın kenarının kazındığıhemen belli oluyordu ve kenarıkazınmışparayıkimse almıyordu.
Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir yazıvardır.
Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adıaltında sadece küsuratlarıödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma niteliklerini kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazısınırlamalar vardır.
Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan ödemeleri kabul etmemek mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül Mecburiyeti' denilir ki, kağıt paralarda bu mecburiyet sınırsızdır. Ödenen miktar ne kadar büyük olursa olsun, bunu karşıtaraf kabul etmek mecburiyetindedir.
Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan değerin 50 katınıtamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50 bin liralıklarla, 2,5 milyona kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama daha fazlasınıda bozuk para ile ödeme isteğinizi karşıtaraf kabul etmeyebilir.
Kağıt paraların Merkez Bankasıtarafından basıldığıbilinir de, madeni paralarıMaliye Bakanlığı'nın çıkardığıpek bilinmez. Madeni paraların toplam para stoku içindeki oranıda yaklaşık yüzde l civarındadır.
Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan, kabartma tekniği ile bir yüzün tam detayınıvermek mümkün olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi daha iyi tanınır kılmaktadır.
