İskambil kağıtlarındaki şekillerin anlamı nedir?
Oyun kartlarının nerede ve ne zaman ortaya çıktığıtam olarak bilinmiyor. 7. ve 10. yüzyıllar arasında Çin'de ortaya çıktığıve 13. yüzyılda Marco Polo tarafından
Avrupa'ya getirildiği tahmin ediliyor. Hindistan'dan veya Arabistan'dan geldiğini ileri sürenler de var ama bugünkü şekilleriyle kullanılmalarının 14. yüzyıl Fransa'sına dayandığı kesin gibi.
O tarihlerde, Fransa'da dört sınıf vardıve iskambil kağıtlarındaki kupa, maça, karo ve sinek bu dört sınıfı temsil ediyordu. Kupa bir kalkanıandıran şekli ile asil sınıfıve kiliseyi, maça bir mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu, karo ticari deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı, sinek ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu. Bugün briç, poker veya benzeri oyunlarda, kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz kart Olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.
Aslında bizde papaz adıverilen kartın adıİngilizce'de kral (king), kızın ise kraliçedir (queen). Vale veya oğlan için ilk zamanlarda düzenbaz anlamına gelen
'knave' kelimesi kullanılırken, günümüzde 'jack' ismi kullanılmaktadır. Yani yabancıkartlarda kral ve kraliçe evli iken, bizde biraz yaşlıgörülerek krala
papaz adıverilmiş, kraliçeye de 'kız' denilerek oğlana layık görülmüştür.
Bazıülkelerde oyun kartlarında değişik isim ve semboller kullanılmasına rağmen, en yaygın olanıFransızların kullandıklarıdır. Fransızlar 'maça' şeklini mızrağa benzeterek 'pique' adınıvermişlerdir. İngilizce'de ise aynıanlamdaki
'spades' kelimesi kullanılmaktadır. Her ne kadar bir kalkanıandırdığıiçin asil sınıfıtemsil ettiği ileri sürülse de 'kupa' klasik bir kalp şeklidir. Bu nedenle Fransızlar ona 'coeur', İngilizler ise 'heart' adınıvermişlerdir.
'Karo' için Fransızca'da kare anlamındaki 'carreau' kullanılırken İngilizler elmas anlamındaki 'diamond'u tercih etmişlerdir. Bizim 'sinek' dediğimiz şekil ise çok açık üç yapraklıbir yoncadır. Fransızlar bu anlamdaki 'trefle' kelimesini kullanırlarken, İngilizler 'club' (kulüp) ismini kullanmışlardır.
İşte bu nedenle briç oyuncuları'maça'ya 'pik', 'kupa'ya 'kör', 'sinek'e de 'trefli' derler, zaten aslına uygun olan 'karo'yu da olduğu gibi kullanırlar. Birli, papaz, kız ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine Fransızca karşılıklarıAs, Roi, Dame ve Valet kelimelerinden dilimize geçmiştir.
Avrupa'ya getirildiği tahmin ediliyor. Hindistan'dan veya Arabistan'dan geldiğini ileri sürenler de var ama bugünkü şekilleriyle kullanılmalarının 14. yüzyıl Fransa'sına dayandığı kesin gibi.
O tarihlerde, Fransa'da dört sınıf vardıve iskambil kağıtlarındaki kupa, maça, karo ve sinek bu dört sınıfı temsil ediyordu. Kupa bir kalkanıandıran şekli ile asil sınıfıve kiliseyi, maça bir mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu, karo ticari deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı, sinek ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu. Bugün briç, poker veya benzeri oyunlarda, kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz kart Olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.
Aslında bizde papaz adıverilen kartın adıİngilizce'de kral (king), kızın ise kraliçedir (queen). Vale veya oğlan için ilk zamanlarda düzenbaz anlamına gelen
'knave' kelimesi kullanılırken, günümüzde 'jack' ismi kullanılmaktadır. Yani yabancıkartlarda kral ve kraliçe evli iken, bizde biraz yaşlıgörülerek krala
papaz adıverilmiş, kraliçeye de 'kız' denilerek oğlana layık görülmüştür.
Bazıülkelerde oyun kartlarında değişik isim ve semboller kullanılmasına rağmen, en yaygın olanıFransızların kullandıklarıdır. Fransızlar 'maça' şeklini mızrağa benzeterek 'pique' adınıvermişlerdir. İngilizce'de ise aynıanlamdaki
'spades' kelimesi kullanılmaktadır. Her ne kadar bir kalkanıandırdığıiçin asil sınıfıtemsil ettiği ileri sürülse de 'kupa' klasik bir kalp şeklidir. Bu nedenle Fransızlar ona 'coeur', İngilizler ise 'heart' adınıvermişlerdir.
'Karo' için Fransızca'da kare anlamındaki 'carreau' kullanılırken İngilizler elmas anlamındaki 'diamond'u tercih etmişlerdir. Bizim 'sinek' dediğimiz şekil ise çok açık üç yapraklıbir yoncadır. Fransızlar bu anlamdaki 'trefle' kelimesini kullanırlarken, İngilizler 'club' (kulüp) ismini kullanmışlardır.
İşte bu nedenle briç oyuncuları'maça'ya 'pik', 'kupa'ya 'kör', 'sinek'e de 'trefli' derler, zaten aslına uygun olan 'karo'yu da olduğu gibi kullanırlar. Birli, papaz, kız ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine Fransızca karşılıklarıAs, Roi, Dame ve Valet kelimelerinden dilimize geçmiştir.
