ONLİNE STAND UP TİYATRO OYUNLARI SHOW GÖSTERİLERİ FULL İZLE

Farklılık ve buluşlar kriz dönemlerinde ortaya çıkıyor

Batı bugünkü ekonomik gücünü iki şeye borçludur: Biri bizim kısaca müteşebbis ( girişimci ) dediğimiz kişilerin gayretine, diğeri de belli dönemlerde ortaya çıkan krizlere. Batı´nın girişim kültüründe çoğu kişi, bir şeyleri farklı perspektiften görmenin bir disiplin olduğuna inanmıştır. Belki de bu kesimin insanları farklılığı standart bir yaşam biçimi olarak algılamaktadır. Bu yüzden görece refah içindeki bireylerin kendi kişiliklerine güven duyması (self assertive duyumsaması) olağan bir durumdur . Ancak bu kalıplaşmış davranış biçimi belli bir süre sonra aşınmakta, insanlar daha bencil ve tembel hale gelmektedir . İşte toplumsal teşebbüs ( girişim ) ruhunun yeniden uyanması için krizler adeta birer "katalizör işlevi" görmektedir. 
 
Patentler krizlerde artar Tıpkı devrimler gibi, ekonomik krizler de toplumu silkeleyip kendine getirmektedir. Olaya "sosyal psikoloji" penceresinden bakınca Batı toplumu için kriz yıkıcı değil, yapıcı bir kurum olarak karşımıza çıkıyor. Krizlerin yarattığı döngü her devirde yeni bir ekonomik çağın yolunu açmaktadır. Birinci, ikinci ve üçüncü aşama sanayi devrimleri ile günümüzün bilişim odaklı gelişmeleri öncesinde yaşanan krizler her defasında girişim ruhunu ateşlemiştir. Batı kültüründe girişimcilik ; herkesin gittiği yola sapmamak, kendi yolunu bizzat yaratmak olarak nitelenir. Hukuk, sanat , politika ve daha nice alanlarda "aykırı kişilikler" topluma yeni perspektifler kazandırmıştır . Batı toplumunda "aykırılık olgusu" genellikle girişimcilere özgü bir nitelik taşır. Örneğin " Amerikan rüyası" olarak adlandırılan ekonomik refahın temelinde krizlerden sonra daha da güçlenen girişim dönemlerinin payı vardır. Bu ikili karşıtlığı en güzel açıklayan ölçüt ise patent başvurularıdır . Yükselen refah dönemlerinin sonuna doğru patent sayıları azalmakta, krizle birlikte yeniden artmaktadır. Bu ilginç etkileşimi özellikle " Amerikan Patent Ofisi " kayıtlarından tarihsel akış içinde izlemek mümkündür.
Krizler bu özelliğiyle farklı düşünceleri harekete geçiren sihirli bir güçtür. Kriz, Batı toplumunu sadece 1929´da etkilememiştir . 1929 krizi modern zamanların büyük krizlerinden sadece biridir. Onu ilginç kılan Amerikan Borsası ´nın topyekün çökmesi olmuştur. 
 
109 yılda 14 büyük kriz Oysa 1820 ila 1929 arasındaki 109 yıllık süre içinde dünyada 13 önemli kriz daha yaşandı. Örneğin 1836 krizi İngiliz bankalarının ABD´de giriştiği yatırımlar nedeniyle patladı.
Keza, 1847 krizi yine İngiltere ´de demiryolu inşaatıyla ilgili hisselerin düşmesiyle çıktı ve Fransa ile Amerika ekonomilerini sarstı. Bu krizde İngiliz parası konvertibilitesini bile kaybetti.
1857 krizi ise ABD´deki altın madenlerine yatırılan paralar yüzünden patladı ve Avrupa´ya yayıldı.
1866 krizi daha da ilginçtir: ABD ve İngiltere ´de demiryolu inşaatına büyük paralar bağlamış bir bankanın iflasıyla domino etkisi gösteren kriz başka iflaslarla küresel yayılma gösterdi.
1900 krizi ise tıpkı bugünkü Rusya´da olduğu gibi sermayenin belli kesimlerde toplanması üzerine çıktı. Örnekleri çoğaltmak mümkündür.
 
Buluşların nedeni savaş ve kriz 100 yılı aşkın krizler dönemine önemli savaşların da etkisi olmuştur. Ama asıl ilginç olan büyük buluşların hep kriz ve savaş yıllarında yapılmış olmasıydı! Bu fevkalade dönemlerde büyük mucit ve girişimciler ortaya çıktı. Örneğin ünlü Thomas Alva Edison bile krizlerin yoğunlaştığı yıllarda adeta kurumsallaştı . Nitekim elektrik ampulünü icat ettiği 1882 yılında Amerika derin bir krizin içindeydi. Keza Edison´la birlikte diğer ünlü buluşçular da neredeyse tüm icatlarını ekonomik krizlerin dip yaptığı 1830, 1835, 1836, 1847, 1857, 1866, 1873, 1882, 1890, 1900, 1907, 1913, 1920, 1929 yıllarında gerçekleştirdiler . Kısacası krizler tarihi aynı zamanda buluş ve girişimlerin de tarihidir. ABD´li ünlü pazarlama kuramcısı Martin L.Bell "Marketing: Concepts and Strategy" adlı eserinde farklılık , buluş ve kriz üzerine ilginç bir vurgu yapıyor: "Aykırı düşünce, kriz dönemlerindeki sorunlara meydan okumayla başlar. Yıkım getiren bir kriz olsa da hiç fark etmez; kriz ´ fırsat ´ demektir. Yeter ki yaşamınızdaki yol gösterici farklılıklar kural haline dönüşmüş olsun!" 
 
 
Ekonomik krizlere karşı şaşırtıcı buluşlar
 
1830
İlk dikiş makinesi Fransız Barthelemy Thimonnier tarafından Paris´te halka gösterildi, büyük ilgi uyandırdı. 1836
ABD´de Samuel Colt, "altıpatlar" olarak adlandırılan ilk yarı otomatik silahı üretmeye başladı. 1847
Amerika´da yüksek binalara yürüyen merdiven uygulaması yapıldı. 1857
New York´ta çok katlı bir alışveriş merkezine asansör sistemi monte edildi. 1866
Christopher Sholes, sonradan daktilo adını alacak yazı makinesinin prototipini yaptı. 1873
Alexander Graham Bell üç yıl sonra piyasaya sunacağı telefon isimli aletin prototipi üzerinde çalışmaya başladı. 1882
Emile Berliner, eğlence dünyasında ilk grafit disk plakları kullanan gramofonu pazara sundu. 1890
Daimler dört lastik tekerleği olan ve petrolle çalışan otomobili pazara vermeye başladı. 1900
İtalyan Marconi ilk radyo alıcısını ticari hale getirecek çalışmalara başladı. (Bu arada Nicola Tesla´yı da unutmamak lazımdır.) 1907
Gaiger, kendi adını alacak olan radyasyon saptayıcısı aletin tasarımını yaptı. 1913
Radyoaktif maddeler üzerinde yapılan çok sayıda çalışma bilim dünyasından sonra ticaret âleminin de ilgisini çekmeye başladı. 1920
İlk mikrofon çok sayıda çoğaltılarak ticari hale getirildi. 1929
Alexander Fleming´in bulduğu "penicillin" isimli antibiyotiğin seri üretimine geçilmesi kararlaştırıldı.
 
 
Basit ticari buluşlar bile krizlerin eseri 1917´de San Francisco´da Ed Cox adında alüminyum tencere satıcısı yemeğin altının çabuk tuttuğunu görmüş. Bir ev kadını için en büyük dert bu tencereleri temizlemek. Ed Cox, sanayi artığı çelik yününü kullanarak bir ovma teli yapmış. İsmini de karısı koymuş: "S.O.S Pad". (Aynı zamanda "Save Our Saucepans" sözünün baş harfleri.) Girişimci her tencerenin içine tellerden birer tane atmış ve 1920´de inanılmaz satışlarla mutfaklarda yeni bir kolaylık başlamış! 1880´lere kadar kâğıt evrak eskiden kurdelelerle köşelerinden bağlanırmış. Bunun zahmetli olduğunu gören New Yorklu fizikçi John Ireland bildiğimiz topluiğnenin makinesini icat etmiş. Buluş öylesine gelişmiş ki her yerde bu iğneler kullanılır olmuş. Cornelius J. Brosnan ise otomatik zımba aleti geliştirmiş. Bu makine küçük bir metal parçasının ortasına U şeklinde bir yarık açıyormuş. Buluşun bugüne kadar girişimcinin mirasçılarına kazandırdığı para ise bilinmiyor. Bildiğimiz kâğıt "ataç"ını geliştiren ise William Middlebrook. Basit bir tel parçasını iki oval kıvrım haline getirmiş ve "Gemy" markasıyla kırtasiye piyasasına girmiş. Sonuçta kısa zamanda büyük bir ün ve servet sahibi olmuş! 1900´da Edwin Moore, bildiğimiz topluiğnenin başına ahşap başlık geçirmiş. Bu iğneler öyle tutulmuş ki şirketler duvara her şeyi bununla asmaya başlamışlar. Edwin Moore, 100 dolarla başladığı işini beş yıl sonra "Moore PushPin Company" isimli büyük bir şirket haline getirmiş. Bizim "çengelli iğne" dediğimiz kolaylık ise 1847´de Walter Hunt tarafından dizayn edilmiş. "Posta makinesi", "buz kırıcı" gibi aletlerin yapımcısı da yine bu kişi. Şimdi onun uyguladığı buluşlar tıpkı Edison örneğinde olduğu gibi Amerikan üniversitelerde vaka olarak okutuluyor. Kadınların özel günlerinde kullandıkları tampon ise 1929´da Dr. Earle Haas tarafından tasarlanmış. Ünlü "Tampax" markasını doğuran bu basit buluş kendi çapında bir devrim yaratmış. Ucunda ipi olan silindir şeklindeki emici nesne şimdi 5 milyar adedin üstünde satıyor! Kaynak: Referans Gazetesi