Beyin kelimeleri nasıl seçer?
Beyin kelimeleri nasıl seçer?
Bilim adamları,
konuşma
sırasında
uygun
kelimeyi seçen beynin anahtar bölgesini
net
olarak tanımladıklarını açıkladılar.
Konuşurken
kullanacağımız
kelimeyi benzerlerinin bulunduğu bir dağarcıktan seçeriz.
Bir hayvanı tanımlayabilmek için ´köpek, kurt, kaplan, kedi, at…´ ya da birinin mizacını anlatmak istiyorsak ´sevimli, şirin, mutlu, çekingen, üzgün…´ gibi kelime gruplarının içinden birini çekip çıkarırız.
Araştırmayı gerçekleştiren Doç. Dr.
Tatiana
Schnur ABD Rice Üniversitesi´nde
çalışan
bir psikolog. Schnur, beyinin sol ön kıvrımlarının (LIFG, ´Left Inferior Frontal Gyrus´)
konuşurken
uygun
kelimeyi seçmede etkili olup olmadığını görmek amacıyla araştırmalarını başlatmış.
TÜBİTAK´ın
internet
sitesinde yayınlanan habere göre, LIFG´nin içerisinde
konuşma
yeteneğinin oluşturulmasından,
yürütülmesinden
ve
konuşmaların
anlaşılmasından sorumlu Broca adı verilen bir alan bulunuyor.
Schnur ve çalışma
arkadaşları
, araştırmalarını 16
sağlıklı
gönüllü ve 12 afazi (
konuşma
yitimi)
hastası
üzerinde
yürütmüşler
.
Afazinin sebebi beyinde oluşan hasarlardır. Hasar sonucu dili anlama ya da üretme yetisi zarar görür.
Damar tıkanıklıkları, tümörler, beyin kanamaları, bakteriyel enfeksiyonlar, viral enfeksiyonlar, beyin apseleri ve beyni etkileyen zehirlenmeler afaziye neden olabilir.
Araştırmacılar,
konuşma
sırasında birbirleriyle rekabet eden kelimeler arasından seçim yapılması işine LIFG ve sol temporal lobun (beynin yan tarafında solda yer alan lob) tepki verdiğini, ancak bunlardan yalnızca LIFG´nin doğru kelime seçiminde gerekli olduğunu söylüyorlar.
Sağlıklı gönüllüler ve afazi
hastalarının
katıldığı iki deneyde bu kişilere
çeşitli
resimler
gösterilerek isimlendirmeleri istenmiş.
İsimlendirme işlemi ilerledikçe kelimeler arasındaki rekabet arttırılmış.
Sağlıklı
gönüllülerin katıldığı ilk deneyde kişiler isimlendirmeleri yaparken beyin aktiviteleri fMRI (fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme) ile ölçülmüş.
İkinci deneyde, afazi
hastalarının
performanslarındaki
eksikleri
sağlıklı
gönüllülere kıyaslamışlar. Bu eksiklikleri beyinlerindeki hasarlı bölgelerle karşılaştıran haritalamalar yapılmış.
Araştırma sonucunda ´
Konuşma
yeteneğinin
yürütülmesi
için gerekli olan
uygun
seçimi yapma işinin düzgün yapılması için LIFG´nin bir bütün olarak çalışıyor olması gerektiği´ sonucuna varılmış.