Hangi Yaşta Hangi Zeka?
Hangi Yaşta Hangi Zeka?
Okullarda
uygulanan etkin ve çoklu
öğrenme
ortamları çocuğun baskın zekâlarından yararlanarak, baskın olmayan zekâlarını geliştiriyor Eğitim sistemimizin
sınavlara
dayalı olması,
okullarımızın
tamamen akademik başarıya endekslenmeleri, gençlerin gerçek
yaşamdan
koparak test
kitaplarının
arasına hapsolmasına
yol
açtı. Yaklaşık 20 yıldır
okullarda
devam eden reform çalışmalarının ardından geldiğimiz nokta, gerek
eğitimciler
gerek
aileler
açısından hiç de memnun edici değil.
Akademik anlamda
yüksek
başarı gösteren gençlerimiz üniversite mezuniyetleri sonrası iş
yaşamında
çeşitli sıkıntılarla karşı karşıya kalıyor. Okul
hayatı
boyunca oldukça başarılı sayılan
öğrenciler
, mezuniyet sonrası büyük problemlerle iş
hayatına
girebiliyor ve gerçek
hayata
uyumda
pek çok sıkıntı yaşıyor.
Zeki diye adlandırılan pek çok
öğrenci
inanılmaz davranışlarla toplumu şaşırtıyor ve asosyal tavırlarla
anne
babaları
endişelendiriyor.
Çoklu Zekâ Teorisi´nin her zekâ türüne eşit önem vermesi ve her çocuğun
öğrenebileceğine
yönelik çalışmaları, bugün
Türkiye
´de de pek çok
okulda
bu metodun
eğitim
öğretimde kullanılmasına neden oldu.
Eğitimde çoklu zekâyı kullanan Kültür2000 Koleji Kurucusu Ful Akıngüç Över, çoklu zekânın bilinmemesinden dolayı, dil ve
matematik
dışındaki zekâ türlerine sahip
çocuklara
önem verilmediğini söylüyor. Över, “Başarısız
çocuk
yoktur.
Dersleri
müzik
,
sanat
ve spor desteğiyle sevdirip başarıyı artırmak mümkün” diyor.
Över, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı:
Kuramın
geleneksel
zekâ anlayışından farkı ne?
Geleneksel anlayışta sadece etkili ifade yeteneği olan ve mantıklı kişilere değer veriliyor. Oysa çoklu zekâda her tür zekâya eşit önem veriliyor.
Müzikte çok başarılı ancak
matematikte
başarısız olan
çocuk
zeki mi?
Neden olmasın? Ne yazık ki bu yetenekleri taşıyan birçok
çocuk
,
okulda
destek
görmüyor. Onların
farklı
düşünme ve
öğrenme
yönlerine hitap edilmediği için
öğrenme
problemli oluyor;
çocuk
´dikkati eksik´ ya da ´başarısız´ olarak adlandırılıyor.
Ancak
ülkemizde
başarı
sınavlarla
ölçülüyor...
Ne yazık ki öyle.
Sınavlar
ezberciliğe neden oluyor ve yaratıcılığı ortadan kaldırıyor.
Çoklu Zekâ Kuramı´nda
öğrenememe
veya başarısızlık söz
konusu
değil mi?
Hayır. Seviyeler farklı olabilir ama her
çocuk
her konuyu
öğrenir
. Çoklu zekâyla,
öğretmenler
derslerini
müzik
,
sanat
, alan gezileri ve daha birçok
farklı
yöntemle öğretiyor.
Müzik zekâsına sahip bir çocuğa tarih nasıl öğretilebilir?
Tarihi
bilgilerle
bir şarkı hazırlamasını istediğimizde bu işi zevkle yapar. Kendi hazırladığı
şarkıları
unutmayacağı için
öğrenmiş
de olur.
“Baskın zekâyla baskın olmayan zekâ geliştirilir”
Şule Yurcu, Çoklu Zekâ Teorisi´nin, çocuğu tanıma ve yönlendirmede rehber olduğunu belirterek, “Bu anlayışla kurulan
okullardaki
hatta evlerdeki etkin ve çoklu
öğrenme
ortamları çocuğun baskın zekâlarından yararlanarak, baskın olmayan zekâlarını geliştirir” dedi.
Yurcu bu gelişimi özetledi:
- Çocuğun
sanat
veya müzik zekâsı baskın değilse, belki ilerde ressam veya müzisyen olamaz ama beğeni ve zevk alma düzeyi mutlaka gelişir.
-
Matematik
konularının kavramlarını, dilsel zekâsı baskınsa
senaryolaştırarak
öğrenebilir
. Eğer bir de müzik zekâsı baskınsa ritim çalışmaları sayesinde sayıları, sayı dizilerini hatta
işlem
yapmayı
öğrenebilir
.
- Sanatta ustaca kullanılan geometrik şekiller, uzamsal zekânın göstergesidir. Bu tür yaklaşımlarla oluşturulan öğrenme ortamlarıyla çok daha fazla çocuğa ulaşmak mümkündür.
Bedensel - Kinestetik Zekâ
Yaşadığımız fiziksel dünyayı fark etmemizin ve kavrayabilmemizin temelleri kinestetik zekâmıza bağlı.
Yaşamımızda
dış dünyada olup bitenleri gözleyerek, diğerlerinin
hareketlerini
taklit ederek, diğerleriyle etkileşim kurarak ve nesnelere dokunarak pek çok şey
öğreniriz
.
Prof. Gardner, kinestezinin altıncı duyumuz olduğunu söylüyor. Bu zekâ alanı bireyin, spor faaliyetleri gibi tüm vücudunu kullanmasını gerektiren etkinliklerde kullanılıyor.
Bedensel
öğrenciler
bedenlerini
hareket
ettirerek ve ellerini kullanarak en iyi şekilde öğreniyorlar. Rol yapma,
drama
ve bütün spor alanları hoşlandıkları etkinlikler arasında bulunuyor. Bu
öğrenciler
sınıftaki
duygusal tona daha fazla önem
gösteriyor
. Çünkü onların bedenlerine ve
çevrelerine
olan farkındalık seviyeleri çok
yüksek
.
Nasıl tanırsınız?
Bedensel zekâ kişinin vücudunu ve
hareketlerini
kullanım
biçimini ifade ediyor. Bedensel zekâsı yüksek kişiler spor hareketlerini, düzenli-ritmik
oyunları
kolayca uygulayabilirler.
Bedensel zekâsı
yüksek
kişilerde koordinasyon, denge, hız, el,
bacak
becerisi ve esneklik dikkat
çekicidir
. Balerinler, aktörler, sporcular, pandomim
sanatçıları
, cerrahlar, teknisyenler bunlara örnek
gösterilebilir
.
Spor geliştirir
Birçok çocuk, spor yapmak ve
oyun
oynamak için zaten motive olmuş olduğundan bu zekâ, diğer zekâ türlerini geliştirmek için ´
fırsatlar
penceresi´dir. Eğer çocuğunuz
bilgisayar
oyunlarından zevk alıyorsa, dilsel zekâlarını geliştirmek için,
oyunun
kural ve strateji
kitaplarını
okumaları için cesaretlendirin.
Eğer çocuğunuz
futbol
veya basketbol
oynamak
istiyorsa, sporun tarihini, çeşitli biyografileri okumalarını öğütleyin. Günlük gazeteleri okuyup favori sporcular hakkında size rapor vermelerini sağlayın. Ayrıca skorlar, rekorlar ve lig istatistiklerini
öğrenirken
mantıksal zekâları da gelişecektir.
5 TEMEL ÖZELLİĞİ
1- Bir veya birden fazla sporda başarılıdır.
2- Uzun süre oturunca kıpırdanır, elini ayağını sallar, vb.
3- Bir şeyleri parçalayıp tekrar birleştirmeyi sever.
4-
Yeni
şeyleri elleyerek tanır.
5- Kendini tiyatrovari şekilde ifade etmekten hoşlanır.
Görsel-Uzamsal zekâ
Görsel zekâdaki yeteneğimiz, üç boyutlu bir nesnenin şekil ve görüntüsünü ne kadar hayal edebildiğimizle ilgili. Görsel düşünme, kendini şekil ve grafiklerle ifade etme, çizme, boyama, şekil verme gibi davranışları kapsıyor. Beyin, sözcüklere ulaşmadan önce imaj ve
resimlerle
düşünür.
Görsel
zekânın dili;
renkler
, şekiller, desenler, dokular, imajlar,
resimler
ve diğer
görsel
sembollerdir.
6 temel özelliği:
1- Bir görüntüyü zihninde canlandırabilir.
2- Harita, çizelge ve şemaları rahatlıkla okur.
3- Yaşıtlarından daha hayalcidir.
4- Görsel gösterimleri sever.
5- Okurken kelimelerden çok
resimlerden
öğrenir
.
6- Dalgın bir şekilde resim çizer.
Geliştirmek elinizde
Çocuklarınızın görsel zekâsını geliştirmek için çeşit çeşit
renklerde
farklı
farklı kalemler alın.
Grafik
, el
sanatları
, tasarım,
resim
kurslarına teşvik edin. Çocuğunuzla
fotoğraf
çekin, müze gezin, sinema ve tiyatroya gidin.
Sosyal-Bireylerarası Zekâ
İletişim kurma, onları anlama ve davranışlarını yorumlama yeteneklerini kapsar.
Sosyalleşme
bu yetenek sayesinde olur. Politikacılar, liderler, psikologlar,
öğretmenler
, turizmciler bu yeteneklerini iyi kullanırlar.
Sosyal zekâsı gelişmiş olanlar moral, mizaç, güdüler ve eğilimleri fark eder ve ayrıştırabilir. Kişiler arası ilişkileri güçlü olanların önemli
özellikleri
arasında, başkalarının duygularına, korkularına, meraklarına ve inançlarına empati gösterme, yargılamadan
dinleme
ve performanslarını en üst düzeye çıkarmalarında yardımcı olma isteği bulunur.
Sosyal
zekânın gelişmesi bir grupta işbirliği ve ekip ruhunun
güçlenmesini
sağlar.
Çocuğunuzun bu zekâ türünü geliştirmesi için başkalarıyla ilişkilerinde göstermesini beklediğiniz davranışları belirleyin ve evde bir
sosyal
, iletişimsel zekâ beklentisi tablosu oluşturun. Bu zekâ için çocuklarınıza
model
olmanız gerekli.
7 temel özelliği:
1- Yaşıtlarının yanı sıra
farklı
yaş gruplarındaki
insanlarla
birlikte olmaktan da zevk alır.
2- Doğal bir lider olarak davranır.
3- Sorunları olan arkadaşlarına önerilerde bulunur.
4- Kulüplere, komitelere ve diğer organizasyonlara katılır.
5- Başka çocuklarla oynamayı sever.
6- Birden fazla yakın arkadaşı vardır.
7- Başkalarına ilgi gösterir.
Hangi yaşta hangi zekâ?
Yeni araştırmalara göre,
öğrenme
yolları
yaş dönemine göre değişiyor.
California Üniversitesi
Eğitim
Uzmanı Dr. Sue Teele´in 4 bin öğrenciyle yaptığı çalışmaya göre, dilsel zekâ, anaokulundan 3. sınıfa dek, mantıksal- matematiksel zekâ 1. ile 4. sınıflar arasında,
görsel
- alansal ve bedensel zekâ ilkokul boyunca etkin.
Bu da, ilkokullarda
bilgiyi
görsel, aktif
öğrenme
yoluyla
iletmenin en doğru yöntem olduğunu
gösteriyor
.
Ortaokul çocukları bedensel, görsel, alansal, müziksel ve sosyal zekâ alanlarını kullanıyor. Bu öğrenciler yalnız değil, birlikte çalışarak daha başarılı oluyorlar
Kaynak:Egitimgazetesi.com Ekleyen:Yagmurdamlasi
