Tiyatroda Ses ve Diyafram Eğitme Teknikleri
Başarılı bir oyunculuk kariyerine sahip olabilmek için, güçlü bir sese ihtiyacınız vardır. Elbet güçlü bir ses için de bolca çalışmaya. Bu yazımda sesinizi kendi kendinize eğitmek için çok fazla teknik ve kavramsal olmadan, anlaşılır bir şekilde neler yapabileceğinize değineceğim. Göstereceğim çalışmalar şu anda birçok özel oyunculuk eğitim merkezlerinde gösterilen çalışmalardan farklı değildir. Dokuz yıllık oyunculuk geçmişimde öğrendiklerimi paylaşmak istedim sadece.
Özellikle konservatuar sınavlarına girmek isteyen ve bu konuda eğitim göremeyen arkadaşlar için faydalı olabileceğini düşünüyorum.* Nefes Türleri *
Belki farkındasınızdır, belki değilsinizdir ancak insanoğlu iki farklı şekilde nefes alır. Bunlardan biri akciğer nefesi, diğeri de oyuncuların, opera sanatçılarının ve vantrologların (karnından konuşan kişilerin) kullandığı karın nefesi dediğimiz diyafram nefesidir.
1- Akciğer Nefesi
Gündelik hayatta sık kullanılan nefes alma türüdür. Havayı içimize çektiğimizde ciğerlerimizin şişmesi akciğer nefesi aldığımızın en basit göstergesidir. Uzun süre dayanamayan nefes türüdür. Oyunculukta hiçbir şekilde yeri yoktur. Ayrıca bazı bilimsel çalışmalar göstermektedir ki akciğer nefesi alan insanlarda göğüs kafesi sürekli kalbi sıkıştırdığından kalp krizine yakalanma riskini yükseltmektedir.
2- Diyafram Nefesi
Sıklıkla uykuda kullandığımız nefes türüdür. Yine en basit şeklinde göstergesi karnın (midenin) şişmesidir. Oyunculukta ses ve nefes kontrolü tamamen diyafram nefesine dayalıdır. Köpeklerin dilini dışarı sarkıtıp çok hızlı şekilde soluk alıp verebilmeleri de diyafram nefesine güzel bir örnektir, zira bunu akciğerden aldığınız solukla yapamazsınız.
* Diyaframı Kullanma, Eğitme ve Geliştirme Teknikleri *
Şan derslerindeki çalışmaların neredeyse tamamen diyafram eğitimine dayalı olduğunu biliyor muydunuz? Peki ya o opera sanatçılarının camları titreten seslerinin de yine diyaframlarını geliştirmelerinden kaynaklandığını?
1- Diyafram Nefesini Kullanmayı Kavrama
Öncelikle genel hatlarıyla dikkat edip hangi nefesi aldığınızı ölçmelisiniz ve nasıl diyaframınıza nefes doldurabileceğinizi öğrenmelisiniz. Çok zor değil, bir yere sırt üstü uzanın ve nefesinizi sadece karnınız şişip inecek şekilde alıp vermeye başlayın. Bir süre buna alıştıktan sonra dilerseniz köpeklerin yaptığı gibi hızlı hızlı diyafram nefesiyle solumaya da çalışabilirsiniz, eğitimlerde uygulanan bir çalışmadır, utanacak sıkılacak birşey yok o yüzden.
Eğer bunlar tamamsa tebrikler, diyaframdan nasıl nefes alıp verebileceğinizin ilk evresini öğrenmiş bulunmaktasınız! 
2- Diyafram Nefesini Kullanmayı Geliştirme
Bunun için birkaç çalışma önereceğim:
A- Kafa Sesine Ulaşma
Oyuncu kişilerin elinde mikrofon olmadan sesini en arka koltuktaki seyircilere duyurabilmesinin sebebi Kafa Sesi'dir. Bu sese kafa sesi denmesindeki neden, oyuncunun diyaframını kullanarak ciğerlerini ve boğazını zorlamadan çıkabildiği en yüksek sese ulaşması ve bu sesin adeta başının üstünde yankılanmasındandır. Kafa sesini kullanabilmek için:
a) Diyaframınızı alabildiği kadar oksijenle doldurun.
b) Dudaklarınızı birleştirerek "mmmmmmmmmmmm" diye kesintisiz olarak ses çıkarmaya başlayın.
c) Bir elinizle sabit olarak dudaklarınıza ve burnunuza dokunun.
Eğer ki elinizle titreşimi hissediyorsanız ve burnunuz karıncalaşmaya başladıysa Kafa Sesi'ni çözebildiniz demektir. Yok eğer bunu yaparken gırtlağınız yoruluyorsa, burun ve dudaklarınız hafifçe titremiyorsa, nefesiniz fazla dayanamadıysa daha çok çalışmalısınız.
B- Sesi İleri Fırlatma
Bu çalışma da kafa sesine benzerlik gösterir. Fakat daha çok sesi kullanırken mimikleri de kontrol etmemize olanak tanır. Yine diyaframı kullanabilme ve sesi geliştirme üzerinedir.
a) İki elinizi belinize koyun. (Diyaframın nefes alıp verdikçe inip çıktığını kontrol edebilmek için.)
b) Diyaframınızı derin bir nefesle doldurun.
c) Aşağıdaki temrinleri, gırtlağınızı zorlamadan, diyafram nefesinizle ve kafa sesini kullanarak ses tonunuzun çıkabildiği yere kadar haykırın.
d)
Bi! Be! Ba! Bo! Bu! Bö! Bü! Bı!
Ci! Ce! Ca! Co! Cu! Cö! Cü! Cı!
.......
Farketmişsinizdir ki sadece sessiz harfleri değiştiriyoruz, sesli harfler olduğu gibi kalıyor. Bunu tüm sessiz harfleri uygulayacak şekilde tekrar edin. Sadece birkaç harfte küçük değişiklikler giriyor işin içine, ağız ve mimikleri daha etkili kullanabilmek için. O harfler de şunlar:
Hih! Heh! Hah! Hoh! Huh! Höh! Hüh! Hıh!
Mmmmim! Mmmmem! Mmmmam! Mmmmom! Mmmmum! Mmmmöm! Mmmmüm! Mmmmım!
Nnnnin! Nnnnen! Nnnnan! Nnnnon! Nnnnun! Nnnnön! Nnnnün! Nnnnın!
Farklı olan son harfimizde "P" harfi. Burada da P'leri ağzımızdan patlatarak çıkartmamız gerekiyor. Yani bir anda seri ve sert bir şekilde çıkmalı ağızdan.
Pi! Pe! Pa! Po! Pu! Pö! Pü! Pı!
