ÇOKLU ZEKA TEORİSİ
Zeka Nedir?Zeka, bir kişinin: Kendi kültüründe değer bulan bir
ürün
ortaya koyabilme kapasitesi, Gerçek
hayatta
karşılaştığı problemlere etkili ve verimli çözümler üretebilme becerisi çözüme kavuşturulması gereken
yeni
problemleri keşfetme yeteneğidir.Zeka Alanları Nelerdir?Mantıksal-Matematiksel Zeka
Görsel
-Uzaysal Zeka
Müziksel
-Ritmik Zeka Bedensel-Kinestik Zeka
Sosyal
Zeka İçsel Zeka Sözel-Dil Zekası
Doğacı
Zeka Sözel Dil Zekası:Sözel-dil zekası, bir bireyin kendi diline ait kavramları bir masalcı, bir
konuşmacı
veya bir politikacı gibi sözlü olarak ya da bir şair, bir yazar, bir editör veya bir gazeteci gibi yazılı olarak etkili bir şekilde
kullanabilmesi
kapasitesidir. Sözel-dil zekası, dili, başkalarını bir işi yapmak için ikna etmek, başkalarına belli bir konuda
bilgi
sunmak veya başkalarına belli bir işin nasıl yapılacağını açıklamak gibi dil ile ilgili bütün faaliyetleri içerir. Sözel-dil zekası kuvvetli olan bireyler, işiterek, kelimeleri görerek,
konuşarak
, okuyarak, tartışarak ve başkaları ile karşılıklı
iletişime
girerek en iyi
öğrenirler
.Sözel-dil zekası kuvvetli olan bir
öğrenci
; Normal
öğrencilerden
daha iyi yazar. Uzun
hikayeler
ve fıkralar anlatır. İsimler, yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir.Yaşına göre iyi bir kelime haznesine sahiptir. Başkalarıyla yüksek düzeyde sözel
iletişime
girer.Tekerlemeleri ve kelime
oyunlarını
çok sever. Kitap okumayı çok sever.
Öğrendiği
yeni
kelimeleri anlamlarına
uygun
olarak
konuşma
veya yazı dilinde
kullanır
. Dinleyerek
öğrenmeyi
sever.Mantıksal- Matematiksel Zeka: Mantıksal-matematiksel zeka, bir bireyin bir matematikçi, bir vergi memuru veya bir istatistikçi gibi sayıları etkili bir şekilde
kullanabilmesi
ya da bir bilim adamı, bir
bilgisayar
programcısı veya bir mantık
uzmanı
gibi sebep-sonuç ilişkisi kurarak olayların oluşumu ve işleyişi hakkında etkili bir şekilde mantık
yürütebilmesi
kapasitesidir. Mantıksal-matematiksel zekaya sahip olan bireyler, nesneleri belli kategorilere ayırarak, olaylar arasında ilişkiler kurarak, nesnelerin belli özelliklerini sayısallaştırarak ve olaylar arasındaki soyut ilişkiler üzerinde kafa yorarak en iyi
öğrenirler
.Mantıksal-matematiksel zekası kuvvetli olan bir
öğrenci
; Olayların işleyişi hakkında çok soru sorar. Matematik
dersini
çok sever. Mantıksal bulmacaları çözmeyi ve satranç gibi stratejik
oyunları
oynamayı çok sever.Matematiksel hesaplama
oyunlarını
oynamayı çok sever.
Bilgisayar
oyunlarını
ilginç bulur. Yaşıtlarına kıyasla soyut düşünebilme veya sebep-sonuç ilişkisi kurabilme kabiliyetleri çok iyi gelişmiştir. Makinelerin nasıl çalıştığına dair çok soru sorar.
Görsel
- Uzaysal Zeka:
Görsel
-uzaysal zeka, bir insanın bir avcı, bir izci ya da bir rehber gibi
görsel
ve uzaysal
dünyayı
doğru bir şekilde algılaması veya bir dekoratör, bir mimar ya da bir ressam gibi dış
dünyadan
edindiği izlenimler üzerine değişik şekiller uygulaması kapasitesidir.
Görsel
-uzaysal zekaya sahip insanlar, yer,
zaman
,
renk
, çizgi, şekil, biçim, desen gibi olgulara ve bu olgular arasındaki ilişkilere karşı aşırı hassas ve duyarlıdırlar.
Görsel
zekası
güçlü
olan bireyler, varlıkları, olayları veya olguları
görselleştirerek
ya da
resimlerle
, çizgilerle ve
renklerle
çalışarak en iyi
öğrenirler
.
Görsel
-uzaysal zekası kuvvetli olan bir
öğrenci
;
Renklere
karşı çok hassas ve duyarlıdır. Haritaları, çizelgeleri, diyagramları veya tabloları yazılı materyallerden daha kolay okur. Sanat içerikli etkinlikleri sever. Yaşına göre yüksek düzeyde beceri gerektiren figürleri ve
resimleri
çizer.
Filmleri
, slaytları ve benzeri diğer
görsel
sunuları
izlemeyi
sever.Okurken, kelimelere oranla
resimlerden
veya tablolardan daha çok
öğrenir
.
Müziksel
- Ritmik Zeka:
Müziksel
-ritmik zeka, bir kişinin bir besteci, bir müzisyen ya da bir
şarkıcı
gibi
müzik
formlarını algılaması, ayırt etmesi ve ifade etmesi kabiliyetleridir.
Müziksel
-ritmik zekası
güçlü
olan insanlar, sadece
müziksel
eserleri kolayca
hatırlamazlar
, fakat aynı
zamanda
olayların oluşumunu ve işleyişini
müziksel
bir dille düşünmeye, anlamaya, yorumlamaya ve ifade etmeye çabalarlar.
Müziksel
-ritmik zekaya sahip olan bireyler, en iyi ve etkili olarak ritim, melodi ve müzikle öğrenirler. Müziksel-ritmik zekası kuvvetli olan bir öğrenci;Şarkıların melodilerini çok iyi hatırlar. Bir müzik aletini çalar ya da çalmayı ister. Müzik dersini çok sever. Konuşurken veya hareket ederken elleri ve ayakları ile ritim tutar.Ders çalışırken farkında olmadan masaya vurarak ritim tutar. Çevresindeki seslere karşı aşırı duyarlı ve hassastır. Ders çalışırken veya bir şey öğrenirken müzik dinlemekten çok hoşlanır.Bedensel- Kinestik Zeka: Bedensel-kinestik zeka ile bir kişinin bir aktör, bir atlet ya da bir dansçı gibi düşünce ve duygularını anlatmak için vücudunu kullanmadaki ustalığı veya bir heykeltıraş, bir cerrah ya da bir tamirci gibi ellerini kullanma ve elleriyle yeni şeyler üretme kabiliyetleri kastedilir. Bu tür zeka alanı, koordinasyon, denge, güç, esneklik ve hız gibi bazı özel fiziksel yetenekleri ve bu yeteneklerin hepsinin bir arada işlemesini sağlayan dokunsak nitelikteki bazı özel becerileri de içermektedir. Bu zeka türüne sahip insanlar, en iyi yaparak-yaşayarak, dokunarak, hareket ederek ve ilk elden tecrübe ederek öğrenirler.Bedensel-kinestik zekası kuvvetli olan bir öğrenci;Birden fazla sportif faaliyetlerde başarılıdır.Bir yerde uzun süre kaldığında hareket etmeye, kımıldamaya veya ritim tutmaya başlar. Başkalarının jestlerini, mimiklerini ve yüz ifadelerini kolaylıkla taklit eder. El becerileri gerektiren etkinliklerde çok başarılıdır Bir şeyi parçalarına ayırmayı ve tekrar birleştirmeyi çok sever. Bir şeyi en iyi yaparak ve yaşayarak öğrenir. Sosyal Zeka: Sosyal zeka, bir insanın bir öğretmen, bir terapist ya da bir pazarlamacı gibi çevresindeki insanların duygularını, ilgilerini, isteklerini ve ihtiyaçlarını anlama, ayırt etme ve karşılama kapasitesidir. Sosyal zekası güçlü olan kimselerin bir grup içerisinde grup üyeleri ile işbirliği yapma, onlarla uyum içinde çalışma ve bu kişilerle sözlü ve sözsüz iletişim kurma gibi yetenekleri söz konusudur. Bu zeka türüne sahip insanlar, genellikle başka insanların ilgilerini ve ihtiyaçlarını çok iyi algılarlar ve denilebilir ki onların duygularını, düşüncelerini ve karakterlerini adeta yüzlerinden okurlar.Sosyal zekası kuvvetli olan bir öğrenci;Arkadaşlarıyla sosyalleşmeyi sever. Grup içerisinde doğal bir lider görünümündedir.Dışarıda iken kendi başının çaresine bakabilir. Başkaları ile birlikte çalışmayı sever. Başkaları daima onunla birlikte olmak ister. Başkalarını önemser. Empati yeteneği çok iyi gelişmiştir. Bir şeyi başkalarıyla işbirliği yaparak, onlarla paylaşarak ve onlara öğreterek öğrenmeyi sever.İçsel Zeka: İçsel zeka, bir kişinin kendisini tanıması ve kendisi hakkında sahip olduğu bu bilgi ve anlayış ile çevresinde uyumlu davranışlar sergilemesi yeteneğidir. Bu zeka türü ile bir kişinin kendisini objektif olarak başkalarının gözüyle görebilmesi kabiliyetidir. İçsel zeka, bir kişinin kendisinin zayıf ve güçlü olduğu yönlerini anlaması, kim olduğunu, ne yapmak istediğini ve neyi yapmak istemediğini veya çeşitli durumlarda nasıl davranması, nelere yönelmesi ve nelerden uzak durması gerektiğini bilmesi ve bütün bunlara bağlı olarak da hayatında doğru kararlar almasıdır.İçsel zekası kuvvetli olan bir öğrenci;Bağımsız olma eğilimindedir. Kendisinin zayıf ve güçlü yanlarını bilir.Hakkında çok fazla bahsetmediği en az bir ilgisi, hobisi veya uğraşısı vardır. Hayattaki amacının ne olduğuna ilişkin iyi bir anlayışa sahiptir. Duygularını, hislerini ve düşüncelerini açıklıkla dile getirir. Hayattaki başarılarından ve başarısızlıklarından ders almasını bilir. Kendine güveni yüksektir. Doğacı Zeka: Doğacı zeka ile bir kişinin bir biyolog yaklaşımıyla hayvanlar ve bitkiler gibi yaşayan canlıları tanıma, onları belli karakteristik özelliklerine bağlı olarak sınıflandırma ve onları diğerlerinden ayırt etme kabiliyeti veya bir jeolog yaklaşımıyla dünya doğasının bulutlar, kayalar veya depremler gibi çeşitli karakteristiklerine karşı aşırı ilgili ve duyarlı olması kastedilmektedir. Doğacı zekası kuvvetli olan bireyler, doğa olaylarına karşı çok hassastırlar ve toprakla uğraşmayı, hayvan beslemeyi veya bitki yetiştirmeyi çok severler. Doğacı zekası kuvvetli olan bir öğrenci;Çevre bilinci çok iyi gelişmiştir. Doğaya, hayvanat bahçelerine veya tarihsel müzelere olan gezileri çok sever. Doğa olaylarına karşı çok hassas ve duyarlıdır.Ekoloji, doğa, bitkiler, hayvanlar vb. gibi konuları işlerken çok meraklanır. Kuş beslemek, kelebek ve böcek koleksiyonu oluşturmak gibi doğa ile ilgili projelere katılmayı çok sever. Toprakla oynamayı ve bitki yetiştirmeyi çok sever.Nasıl Öğreniyorum?Çoklu zeka teorisine göre, her öğretmenin sınıftaki her öğrencinin bireysel farklılığını çok ciddi olarak ele alması gerekmektedir. Çoklu zeka teorisinin öğretim alanına sağladığı en büyük katkı, öğretmenlerin sahip oldukları öğretim yöntemleri repertuarlarının sözel-dil ve mantıksal-matematiksel zeka alanlarının dışına çıkarak daha da genişletmeleri gerektiğini vurgulamasıdır. Bu yönüyle çoklu zeka teorisi, çok kapsamlı bir öğretim modeli ortaya koyarak, öğretmenlerin sınıftaki bütün öğrencilere ulaşabilmek için öğretimde yöntem zenginliğine gitmeleri gerektiğini vurgulamaktadır.
